Begrijpelijk schrijven

Bijna ongemerkt wordt steeds meer informatie van overheid en bedrijfsleven in begrijpelijke taal geschreven. Deze moderne manier van schrijven neemt hand over hand toe. Wat is de reden hiervoor?

Achtergrond
Jarenlang kregen de overheid en veel bedrijven klachten over de leesbaarheid van hun brieven en webteksten. Omdat zij meer mensen wilden bereiken hebben ze onderzocht hoe ze het bereik van hun teksten konden vergroten. Daarom is toen onderzoek gedaan naar het taalniveau van de Nederlanders.

Wat is een taalniveau?
Volgens de regels van het Europees Referentiekader wordt de mondelinge en schriftelijke taalkennis ingedeeld in zes taalniveaus. Bij het laagste taalniveau A1 ben je een basisgebruiker en (her)ken je een paar woordjes, bij het hoogste taalniveau C2 ben je een vaardige gebruiker en beheers je moeilijke woorden/vaktaal en kun je lange ingewikkelde zinnen goed begrijpen en schrijven. Een taalniveau wordt voor een groot deel bepaald door bijvoorbeeld (zelf)studie, werk of interesses.
Uitgebreidere informatie over taalniveaus vind je op internet.

Uitslag onderzoek
Uit het onderzoek kwam naar voren dat ongeveer 80% van de mensen taalniveau B1 goed kan lezen en begrijpen. Ook bleek dat hoger opgeleide mensen liever teksten op taalniveau B1 lezen omdat het makkelijker en sneller leest. De overheid en een groot deel van de bedrijven hebben daarna besloten om informatie op taalniveau B1 te gaan schrijven.

Wat is veranderd?
De verandering is vooral te merken aan de manier waarop teksten worden geschreven. Vroeger werd de boodschap vaak in een wollige tekst omschreven. Daardoor begreep je soms niet wat er stond. Nu geeft de tekstopbouw vaak in een oogopslag aan welke informatie waar staat. Verder staan er minder moeilijke woorden in of moeilijke woorden worden uitgelegd. Daarom is de meeste informatie tegenwoordig makkelijker te begrijpen.

Hoe schrijf je zelf begrijpelijker?
Op social media schrijven we vaak heel begrijpelijk. Toch is ons taalgebruik op social media niet altijd geschikt voor het schrijven van bijvoorbeeld een website of een sollicitatiebrief. Dat komt omdat we op social media minder goed op spelling of zinsopbouw letten. Willen we ‘netjes’ schrijven dan vervallen we weer in het formele taalgebruik zoals we dat op school of voor ons werk geleerd hebben.

Wil je meer op B1-taalniveau schrijven? Door een paar basisregels toe te passen en sommige woorden door een eenvoudiger woord te vervangen kom je al een heel eind.

Wat zijn de basisregels?

• Een duidelijke tekstopbouw. In de eerste alinea staat de boodschap.
• Boven iedere alinea vermeld je het onderwerp van die alinea.
• De zinnen zijn korter en je schrijft ze bij voorkeur in de actieve vorm.
• In de tekst staan eenvoudige, herkenbare woorden die veel voorkomen.
• Vaktermen leg je in gewone woorden uit.

Om je een idee te geven van het verschil tussen formele taal en taalniveau B1 geef ik een paar simpele voorbeelden:

• aangezien > omdat
• conform > volgens, zoals
• indien > als
• middels > door, met
• retourneren > terugsturen
• tevens > ook

Tip 1
Op sites zoals www.ishetb1.nl of www.zoekeenvoudigewoorden.nl kun je controleren of een woord geschikt is voor taalniveau B1.

Tip 2
Een advies wat ik zelf kreeg tijdens een training: kijk eens op de website van een gemeente en zoek hun schrijfwijzer voor begrijpelijk schrijven op. In zo’n schrijfwijzer kun je lezen welke regels de medewerkers moeten volgen voor het schrijven op B1-niveau. Die informatie kun je zelf ook gebruiken om begrijpelijkere teksten te schrijven.