Dient u te moeten?

(Publicatie in Maurik Rond, december 2020)

Dienen en moeten hebben vrijwel dezelfde betekenis. U dient uw rekening te betalen of u moet uw rekening betalen. Komt op hetzelfde neer, toch? Maar dienen kan ook iets anders betekenen. Denk maar aan: U dient uw koning. U moet uw koning, dat slaat nergens op. Daarbij komt dat moeten een verplichting aangeeft en dat past bij die rekening die je moet betalen. Als je iets dient te doen, geeft dat iets onderdanigs aan. Past dat nog in de huidige maatschappij? Maar hier dwalen we af, dus terug naar mijn onderwerp. Taalkundig is de gedachte achter begrijpelijke taal: taalgebruik zonder moeilijke/formele woorden of dubbele betekenis. Je moet natuurlijk niet doorschieten, het is niet de bedoeling dat we letterlijk de taal van Jip en Janneke gaan schrijven.

Net als iedereen heb ik op school leren lezen en schrijven. In die tijd leerde je schrijven zoals dat al heel lang gebruikelijk was, een beetje ouderwets en volgens de regels. Ik had vaak hoge cijfers voor taal en dacht dat ik het aardig in de vingers had, dat schrijven. Totdat ik bij de bank ging werken. Op een gegeven moment had ik een functie waarin ik brieven moest schrijven aan onze klanten. Die brieven kwamen met allerlei doorhalingen van mijn leidinggevende weer terug. Schrijf maar opnieuw. Wat bleek? Ik schreef niet des banks. Hoe moest het dan wel? Banktaal bleek wollig, met veel moeilijke en lastige woorden en lange zinnen. Dus heb ik geleerd om brieven te schrijven die bijna niet te lezen of te begrijpen waren. Waardoor er vragen kwamen van klanten zoals: ‘Wat bedoel je?’ ‘Kun je dat uitleggen?’ Tot ongeveer tien jaar geleden. Veel mensen klaagden over die lastige formele taal bij overheid, banken en bij … nou ja, bij alle bedrijven eigenlijk wel. De bank waar ik werkte besloot over te stappen naar een andere manier van schrijven. Als schrijvers van de kredietbrieven hadden mijn collega’s en ik er heel veel moeite mee. Niet meer het in onze ogen vriendelijke ‘U dient hieraan te voldoen’. Nee, u moet dit en u moet dat. ‘Verschrikkelijk,’ vonden wij. Wat zouden de klanten daar wel niet van vinden? Het project werd doorgezet en wij moesten twee kredietbrieven schrijven: een in de ouderwetse formele taal en een in de moderne taal. De accountmanagers gingen daarmee de boer op en klanten mochten hun oordeel geven. ‘Verrassend leesbaar!’ ‘Scheelt heel veel tijd!’ ‘Nu kan ik die brief lezen en begrijpen wat er staat.’ Zomaar een greep uit de reacties. Wat bleek, onze klanten hadden niet zoveel moeite met dat moeten bij die nieuwe manier van schrijven: ‘Als ik geld wil hebben dan moet ik toch rente betalen?’ Zo simpel is het … en begrijpelijk voor iedereen.

In Taalweetje ‘Begrijpelijk schrijven‘ staat een korte handleiding voor het toepassen van begrijpelijke taal.